Financiën
Betalen
ING Zakelijke Rekening: NL60 INGB 0003 4218 76 STICHTING OVER EN WEER - HIN UND ZURÜCKSaldo
op 01-01-2017: 895,85
Saldo op 31-12-2017: 818,60
Negatief resultaat: 77,25
Sparen
ING Zakelijke Spaarrekening: NL60 INGB 0003 4218 76 STICHTING OVER EN WEER - HIN UND ZURÜCKSaldo
op 01-01-2017 144,14
Saldo op 31-12-2017 144,47
Rente, ontvangen in 2017 0,33
Ontvangsten 2017
Bijdragen deelnemers studiedag te Leer op 11 november 2017: 300 €
Uitgaven 2017
- Kosten betalingsverkeer 114,16
- Onkosten studiedag (sprekers, presentjes) 263,09
______ +
→ 377,25
_______ _
Negatief resultaat bedraagt 77,25
Beleidsplan-actueel
Zoals ook elders vermeld bestudeert onze Stichting de geschiedenis en gebeurtenissen in het Nederlands-Duitse grensgebied. Jaarlijks wordt in samenwerking met andere organisaties en een Duitse partner een studiedag georganiseerd.
In 2018 is dat een studiedag plus een film- en
verhalenavond over de Kristallnacht die in november 1938 plaatsvond.
Zie verder onder: actueel
Voor de komende jaren kunnen wij putten uit aangedragen onderwerpen zoals:
- Traktaatlanden in de grensstreek
- Grensarbeid in de loop der jaren
- Antisemitisme door de jaren heen in de grensstreek
- Predikanten/pastores in het verzet
- Wellicht in 2020 met andere organisaties een bevrijdingsweek
organiseren
Ook organiseren wij op verzoek excursies naar bijvoorbeeld:
- Kamp Amersfoort
- Putten
- Jodenkwartier Amsterdam
- Emslandlager in Esterwegen
Studiedag 'Landjepik'
Op 11 november
organiseerden wij een studiedag over annexatieplannen van Nederland na 1945.
Flyer en beschrijving: zie hieronder.
Aan deze geanimeerde studiedag namen ongeveer 100 deelnemers deel.
STUDIEDAG 11 november 2017
Op 11
november aanstaande organiseren wij een studiedag over de annexatieplannen
van Nederland na 1945.
Duitsland moest door gebiedsafstand boeten voor alle ellende hier
aangericht.
In
onderstaande tekst kunt u kennisnemen van de inhoud van de
lezingen van de vier deskundigen.
De studiedag heeft als titel “Landjepik” en wordt gehouden in het
Heimatmuseum in Leer (Ostfriesland).
Wij hopen op subsidie zodat een deelnemersbijdrage van slechts € 15.- kostendekkend is.
Landjepik
Na de bevrijding in 1945 is de stemming in Nederland zeer anti-Duits. De vijand is verslagen en moet betalen voor alle aangerichte oorlogsschade. Een nota van 20 miljard gulden wordt ingediend bij de geallieerden. Men begrijpt dat Duitsland straatarm is, maar het is wel een groot land waar best een flink stuk van af kan.
Karel Essink spreekt over het nog steeds
niet opgeloste grensprobleem in de Eems-Dollard.
Na de vorming van de Dollard in 1509 als gevolg van de
Cosmas en Damianusvloed duurde het tot ongeveer 1600 voor serieus werk werd
gemaakt van het terugwinnen van het verloren gegane land. De vraag waar de
grens lag werd vanaf dat moment belangrijk. Diverse keren werden nieuwe
grensverdragen gesloten. De laatste keer in 1960. Er bleef echter een door
Nederland en Duitsland ‘betwist gebied’. Midden in de Dollard staat een
grenspaal die geen grenspaal is. Kortom, er valt veel te vertellen over de
staatsgrens in dit gebied.
Dr. Karel Essink werkte als marien ecoloog in Waddenzee en Eems-Dollard. Na zijn pensioen verdiepte hij zich bij de Stichting Verdronken Geschiedenis in de historie van dit gebied. (www.verdronkengeschiedenis.nl)
Nach
der Dollartbildung, infolge der Cosmas und Damianflut vom Jahre 1509,
dauerte es bis etwa 1600 bevor man geziehlte Schritte unternahm das verloren
gegangene Land wieder zurückzugewinnen. Wichtig dabei war die Frage
bezüglich der genauen Lage der Grenze. Vielmals wurden Grenzverträge
abgeschlossen, das letzte Mal im Jahre 1960. Im Ems Ästuar liegt jedoch ein
noch immer von Deutschland und den Niederlanden umstrittenes Gebiet. In der
Mitte des Dollarts steht ein Grenzpfahl ohne offiziellen Status. Kurz
gesagt, es gibt vieles zu erzählen über die Staatsgrenze im Ems Dollart
Gebiet.
Dr.
Karel Essink war tätig als Meeresökologe im Wattenmeer und Ems-Dollart
Ästuar. Nach seiner Pensionierung befasste er sich im Rahmen der
Stichting Verdronken Geschiedenis/Stiftung Versunkene Geschichte
mit historischen Fragen dieses Gebiets. (www.versunkenegeschichte.de)
Hoe Nederland
de annexatie van Duits gebied rechtvaardigt wordt door
Klaas Hoogenboezem behandeld. Alle zeilen
van de propaganda worden bijgezet. Het Nederlandse volk is verdeeld over de
regeringsplannen. Ook de geallieerden moeten van de noodzaak ervan overtuigd
worden. Uiteindelijk blijven in 1949 Elten en Tudderen als grenscorrecties
over. Nederland heeft nog vergeefs geprobeerd deze te ruilen voor Borkum.
Het bezit van dit eiland zou groot gewicht in de schaal werpen voor de
Nederlandse visie op de Eems-Dollardgrens. In 1963 worden Elten en Tudderen
weer Duits. De relaties tussen de grensbewoners zijn sterk verbeterd, maar
de Eems-Dollard grens blijft betwist.
Om alvast enig Duits bezit te verwerven neemt de overheid Duitse boeren hun
grond in Nederland af. In 1824 was er een overeenkomst gesloten waar de
grens tussen Duitsland en Nederland definitief vastgelegd werd: het Traktaat
van Meppen. Het bleek toen dat zowel Duitse als Nederlandse boeren akkers
in het aangrenzende buurland bezatenen. Deze zogenaamde Traktaatlanderijen
mochten ongehinderd bewerkt worden. Nederland besluit nu dat alle Duitse
Traktaatlanderijen geconfiskeerd worden. Deze naasting veroorzaakt veel
woede en verdriet in het Duitse grensgebied. Over dit probleem van de
Traktaatlanderijen zal Dirkje Mulder
spreken,
Ook zal zij duidelijk maken hoe de voorheen goede relaties tussen de
grensbewoners weer hersteld worden.
Ook in
Ostfriesland heeft de oorlog een streep gezet door de onderlinge contacten
tussen de bewoners aan beide kanten van de grens. Hier hing ook de angst
voor annexatie in de lucht. Tegelijk was men ook boos over de totaal
veranderde houding van de Nederlanders waarmee men voor de oorlog zo
vriendschappelijk omging. Hoe kon men Ostfrriesland willen annexeren.
Gelukkig zijn er ook dappere mensen die zich inzetten voor het herstel van
de vroegere goede relaties. Welke mensen waren dit en wat waren hun
motieven?
Marijn Molema doet verslag in zijn
lezing over deze toenaderingen en het resultaat ervan.
De Flyer
Die Schlacht von Jemgum 1568
De Slag bij Jemmingen
Duits-Nederlanse studiedag in Jemgum
Zaterdag, 24 september 2016 in het Rathaus van Jemgum
(Hofstraße 2. 26844 Jemgum)
In 2018 is het 450 jaar geleden dat de slag bij Jemgum in 1568 plaats vond ; een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de onafhankelijkheidsstrijd van de Nederlanden. Tegelijk een datum, die in Ostfriesland tot nu toe veel te weinig aandacht kreeg.
Op initiatief van de Nederlandse stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück uit Emmen en samen met de Ostfriesischen Landschaft, de gemeente Jemgum en de Heimatverein Jemgum, wordt als opmaat voor de herdenking in 2018 op 24 september 2016 in Jemgum een studiedag over deze slag gehouden. Deze dag wordt georganiseerd met ondersteuning van de EDR.
De studiedag vindt plaats in het Rathaus van Jemgum. Er worden vier lezingen gehouden; twee vanuit Duits- en twee vanuit Nederlands perspectief. De dag duurt van 10.00 uur tot ongeveer 16.00 Uhr. De voertaal is Duits.
Nadere details over het programma worden toegestuurd na aanmelding. Een lunch is inbegrepen bij deze bijeenkomst. Een korte wandeling door het oude dorp is mogelijk in de lunchpauze
Het aantal deelnemers aan Nederlandse kant is beperkt tot 50.
U kunt u opgeven als deelnemer tot 9 september bij de Stichting Over-en-Weer/ Hin-und-Zurück via e-mail: khoogenboezem@planet.nl
of telefonisch 0591 615052
Een kleine foto-impressie:
De volgende lezingen staan op het
programma:
Prof. Dr. Simon Groenveld (Leiden)
De beginfasen van de Tachtigjarige Oorlog in de Nederlanden (ongeveer van 1565-1572).
De Tachtigjarige Oorlog in Nederland was structureel complex van aard. De oorlog doorliep meerdere stadia. Deze lezing concentreert zich op de eerste jaren van de oorlog, dus op het begin van de periode die tegenwoordig vaak als de "Nederlandse Opstand" wordt aangeduid. Welke oorzaken laten zich onderscheiden? Welke groepen speelden een leidende rol? Als de Spaanse hertog van Alva om de rust weer te herstellen aan het hoofd van een leger van 10.000 soldaten naar de de Nederlanden wordt gestuurd, wordt Willem van Oranje in 1568 aanvoerder van de rebellen. Zijn vroegste plannen bevatten drie gelijktijdige aanvallen op de Nederlanden, twee in het oosten vanuit Duitsland en één vanuit Frankrijk in het zuiden. Slechts één veldtocht in het noorden bij Heiligerlee was succesvol, daarop volgde echter de nederlaag bij Jemgum. Welke rol speelden de familieleden van de Oranjes uit het huis van Nassau in deze strijd, welke ook de andere Duitse vorsten? De lezing eindigt in 1572, omdat dan het wezen van de de oorlog wegens de verovering van de havenstad Den Briel als bruggehoofd van de opstandelingen in het graafschap Holland fundementeel veranderde. Daardoor begon een nieuwe fase van de Tachtigjarige Oorlog .
Dr. Andreas Hüser (Leer)
"De Slag bij Jemmingen" – de archeologische bevindingen.
Hertog Alva voerde na de verloren slag bij Heiligerlee op 23 mei 1568 bij Jemgum zijn soldaten voor de tweede keer aan tegen Lodewijk van Nassau. Tegenwoordig herinnert er in Jemgum nauwelijks meer iets aan deze slag, en aan de volgens de overlevering erop volgende driedaagse wraakactie van de Spaanse treopen tegen de plaatselijke bevolking. De inwoners van Jemgum hadden namelijk de huursoldaten van Lodewijk gesteund. Toch zijn er vondsten van skeletten uit Nendorf dichtbij Jemgum die bij de gebeurtenissen van het jaar 1568 zouden kunnen horen Ze spreken een duidelijke taal van meedogenloosheid zowel tijdens als na de slag. De hoofdzakelijk vanuit archeologisch standpunt gehouden lezing zal daarbij vaak nieuwere wetenschappelijke ontdekkingen van de laatste jaren betrekken. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan schansen en vestingwerken zowel aan Oostfriese als aan Nederlandse kant. Zij kunnen als militaire en politieke consequentie van de slag bij Jemgum geduid kunnen worden.
Dr. Bernd Kappelhoff (Hamburg)
Emden, de Oostfriese landsheerschappij en de slag bij Jemgum van 1568. Een
benadering van een periode van fundamentele ommekeer in de Oostfriese
geschiedenis.
De slag bij Jemgum op 21 juli 1568 viel in een tijd waarin zowel in Emden als ook in oostfriesland meerdere historische ontwikkelingslijnen, die al lang van te voren waren begonnen, elkaar troffen en elkaar daarbij wederzijds versterkten. Dit leidde tot een groot aantal ingrijpende veranderingen in de structuren van van het politieke, staatsrechtelijke, confessionele, economische en sociale leven van deze regio. In het bijzonder Emden, dat in deze decennia tot economisch en politiek dominant centrum van Oostfriesland opklom, was vergeleken met de vroegere 16e eeuw nauwelijks te herkennen. De stad was voortaan nauw verbonden met de overheersende macht en machtsverhoudingen van het Duitse Rijk en Noordwest Europa. Deze werden toen vooral beïnvloed door de Nederlandse onafhankelijkheidsoorlog tegen Spanje.
Dr. Oebele Vries (Leeuwarden)
De veldslagen bij Heiligerlee en Jemgum vanuit Fries-Gronings standpunt.
Het is opmerkelijk dat Willem van Oranje in 1568 naast twee aanvallen op de zuidelijke Nederlanden, ook een inval in het uiterste noorden van de Nederlanden plande. Blijkbaar ging hij ervan uit, dat de grieven tegen de Habsburgse landsheer hier zeer sterk waren. Dat scheen een zekere hoop te rechtvaardigen op een opstand in dit gebied. Ook verwachtte men dan substantiële financiële bijdragen van de Staten van Friesland en Groningen samen met de Ommelanden, voor betaling van het door Lodewijk van Nassau aangevoerde huurlingenleger. Het enthousiasme voor de opstand was echter kleiner dan verwacht. Hoe laat zich de in vergelijking met Friesland veel geringere geestdrift voor de opstand in Groningen en de Ommelanden verklaren? Bijzondere aandacht verdient een tot de opstand overgegane raadsheer van het hof van Friesland, Tjallinhg van Eysinga, die uit een Fries hoofdelingengeslacht stamde. Hij maakte beide veldslagen mee, maar hij probeerde ook in opdracht van Lodewijk van Nassau de Staten van de Ommelanden voor de opstand te winnen.
Studiedag
18 april 2015
te Laar (D)
www.altreformiert-laar.de www.laar.reformiert.de www.kath-laar.de
BUURTEN BIJ DE BUREN
Wonen en werken over de grens
Duits-Nederlandse studiedag in Laar,
zaterdag 18 april 2015De stichting "Over-en-Weer/Hin-und-Zurück" en de kerken van Laar
beleggen een studiedag in Laar, vlak over de grens bij Gramsbergen en Coevorden.
De bijeenkomst wordt gehouden in de
Ev.- altreformierte Kirche,
Hauptstraße33 in D-49824 Laar.
Hoe is het om als Duitser in Nederland te wonen en te werken
of als Nederlander in Duitsland te wonen en werken?
Speelt de oorlog nog steeds een rol in de onderlinge verhouding tussen beide
landen?
Met deze en andere vragen gaan wij ons op 18 april in Laar (
D!) bezig houden. Bij de buren, maar toch ook weer niet te ver van het
eigen land vandaan.
Kees Schaepman bereisde als journalist verbonden aan
Vrij Nederland en de VPRO de hele wereld om verslag te doen van
allerlei conflicten. Na zijn pensionering vertrekt hij uit Amsterdam naar
Georgsdorf. Zodra hij zijn verhuizing aankondigt dragen zijn
vrienden hem op om daar naar de gestolen fietsen te vragen! De oorlog haalt
hem zo, na jaren, weer in.
Annette Birschel woont al jaren in Amsterdam en werkt
als correspondent voor Duitse media. Ook is zij regelmatig te beluisteren
als deelnemer aan het journalistenforum op Radio 1. Zij zal spreken over
cultuurverschillen tussen Duitsers en Nederlanders. Boeiend
voor de Nederlander om zichzelf en zijn eigenaardigheden door Duitse ogen te
bezien. Annette gebruikt twee denkbeeldige stellen,
Horst und Uschi en Henk en Hetty, om deze cultuurverschillen duidelijk te
maken.
Caroline Wille komt uit Sachsen Anhalt, maar heeft
gestudeerd aan de Stenden Hogeschool in Emmen. Nu heeft ze daar een baan bij
het
Grenz Centrum van deze Hogeschool. Zij zet zich in voor diverse
Euregioprojecten zoals studeren in Nederland voor Duitsers en
begeleiden van werkzoekende Nederlanders in Duitsland. Zij zal spreken over
deze projecten waar zij gesteund door eigen ervaringen
enthousiast mee bezig is.
Dr. Beuker is deze dag onze gastheer. Hij is een
gepromoveerd godsdiensthistoricus en predikant ven twee kerkelijke gemeenten
in
Laar. Na de lunch maken wij met hem als gids een wandeling door Laar. Verder
zal hij vertellen wat de kerken doen om de vele
Nederlanders die hier wonen te integreren in de dorpsgemeenschap. In kleine
groepen krijgen we ten slotte gelegenheid om met de
sprekers van gedachten te wisselen.
Programma
9.30 - 10.00 Aankomst en koffie
10.00 - 10.05 Opening
10.05 - 10.50 Kees Schaepman:
"Ik woon in Georgsdorf aan Zee"
11.00 - 11.45 Annette Birschel:
"Van Hema tot Heimat"
12.00 - 14.00 Lunch en wandeling door Laar
o.l.v. ds. Gerrit Jan Beuker
14.00 - 14.30 Caroline Wille:
"Abenteuer Lernen"
14.30 -15.00 Ds. Gerrit Jan Beuker:
"Grenzen überschreiten"
15.00 - 15.15 Theepauze
15.15 - 16.00 Groepsdiscussie
16.00 Sluiting
BELEIDSPLAN 2014
Op 22 maart zal het project Stolpersteine Emmen voor wat betreft de steenleggingen en het uitbrengen van het gedachtenis afgesloten worden met een symposium. In klein comité wordt het programma voorbereid.
Studiedagen.: in voorbereiding zijn studiedagen ( mogelijk weekend) in het na- en voorjaar samen met de gedenkstaette Esterwege ( Kurt Buck). Mogelijke thema’s : de rol van de kerken en de zeer onderbelichte razzia van Rotterdam. We kunnen beschikken over een getuigenverslag van de razzia.
In het voorjaar nemen we zoals onlangs afgesproken contact op met de Augustaschacht in Hasbergen( Osnabrueck) om een studiedag zo mogelijk met scholierenuitwisseling te realiseren in 2015.
Er is hernieuwde belangstelling voor een excursie naar het kunstenaarsdorp Worpswede, We zullen onderzoeken of dat alsnog te realiseren is.
Samenwerking met Cultureel Erfgoed Emmen. Als kenniscentrum van en deel van de geschiedenis zijn we gevraagd actief mee te gaan werken aan het opzetten van een breed platform. We nemen er aan deel zolang het maar geen overkoepelend karakter krijgt. M.a.w. iedere organisatie blijft het eigen werk doen. Het moet gaan om afstemming en communicatie en publicaties.
Er wordt ingezet op een nauwere samenwerking met de Stichting Emmer Sjoel “ Sjemmesj”. Hoe dat precies er uit zal gaan zien is nog niet duidelijk. De gesprekken komen op gang.
Op de achtergrond speelt nog steeds de gedachte om iets te gaan doen met het Westerbork (luister)pad.
OVERZICHT ACTIVITEITEN STICHTING OVERENWEER/HINUNDZURUECK 2012
Statutenwijziging: om aan de vereisten te voldoen voor de ANBI erkenning werd een statutenwijziging doorgevoerd met als resultaat dat de stichting aangemerkt is tot een ANBI per 1 januari 2012.
Op 31 maart 2012 werd een goed bezochte excursie gehouden naar de het nieuwe DIZ : de Gedenkstaette Esterwegen. Een uitgebreide rondleiding met uitleg van de directeurleider( onze vriend )Kurt Buck gaf een goed inzicht in de totstandkoming en inrichting van het nieuwe herinneringscentrum .De geschiedenis van de Emslandlager werd belicht en er werd een film vertoond met herinneringen van 2 gevangenen. Na de bezichtiging werd en bezoek gebracht aan de begraafplaats van het voormalig kamp. Er namen 48 personen deel aan de excursie.
Een geplande excursie naar het kunstenaarsdorp Worpswede moest afgeblazen worden omdat er helaas geen deelnemers van onze Duitse partner waren en daardoor de kosten voor de 25 Nederlandse deelnemers te hoog zouden worden. Het ligt te dicht bij Papenburg de partners daar waren er al meerdere keren met groepen geweest.
Op 19 april hebben we met een delegatie de JOM HASJOA HERDENKING in Coevorden bijgewoond.
Op 20 juni werden onder grote publieke belangstelling in Nieuw Amsterdam/Veenoord onder auspiciën van de stichting in en door het plaatselijke comité 41 Stolpersteine gelegd door Gunter Demnig. Het programma behelsde o.m. toespraken van de wethouder van Cultuur en een toelichting door Willem Evenhuis van het van het Comité Stolpersteine Emmen En de plaatselijke werkgroep. Twee basisscholen verleenden hun medewerking . Ter voorbereiding op de legging werden gastlessen gegeven door leden van het Comité Stolpersteine Emmen
Op 3 oktober zouden er Stolpersteine gelegd worden maar helaas konden de stenen niet tijdig geleverd worden. Omdat daarnaast ook een herdenking van de razzia op 2/3 oktober 1942 was voorbereid hebben we de herdenking door laten gaan . De herdenking in de synagoge werd muzikaal omlijst door het CQ Centrum voor de Kunsten in Emmen. De Jodenvervolging in Emmen werd belicht door Marcel Bulte. De namen van de afgevoerde en vermoorde 138 medebewoners werden voorgelezen door leerlingen van het HondsrugCollege te Emmen. Ongeveer 75 personen woonden de herdenking bij. De steenleggingen werden uitgesteld tot het voorjaar 2013.
In verband met gezondheidsproblemen is afgezien van het organiseren van de bijna traditionele najaarsbijeenkomst samen met de Gedenkstaette Esterwege.
FINANCIEEL JAAROVERZICHT
| JAAROVERZICHT 2014 STICHTING OVER EN WEER | ||||
| ONTVANGSTEN | UITGAVEN | |||
| bijdragen excursie Amsterdam | € 4.361,00 | uitgaven symposium Stolpersteine | € 3.150,15 | |
| bijdragen ivm Stolpersteine | € 2.797,50 | kosten betalingsverkeer ING | € 105,64 | |
| uitgaven excursie Amsterdam | € 3.888,00 | |||
| kosten divers w.o. Repro | € 28,00 | |||
| € 7.158,50 | € 7.171,79 | |||
| beginsaldo 2014 | € 2.636,61 | |||
| verschil uitgaven/inkomsten positief | € 13,29 | |||
| eindsaldo 2014 | € 2.649,90 | |||
Welke activiteiten hebben de afgelopen jaren reeds plaatsgevonden?
1. Op zaterdag 13 november
was er een studiedag in
Neu-Gnadenfeld (D).
Thema: integratie van Zuid-Molukkers en van Oostduitsers in een andere samenleving. Beide met een oorlogsachtergrond en een eerste opvang in voormalige kampen.
De dag werd georganiseerd door:
· Herrnhuter Brüdergemeinde Neugnadenfeld
· Lagerbaracke Alexisdorf Neugnadenfeld e.V.
· Dokumentations-und Informationszentrum Emslandlager
(DIZ) Papenburg
· Stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück Emmen
Onze sprekers:
De heer Hans Bauer, bestuurslid van de Lagerbaracke Alexisdorf Neugnadenfeld e.V.
Deze vereniging heeft een klein museum ingericht in het dorpshuis. Hierin is een kamer voor een gezin nagebouwd om een indruk te geven van het toenmalige barakkenleven. Hans Bauer heeft de verdrijving en vlucht als kind meegemaakt.
Ds Bayer sprak over de kerkelijke achtergrond van zijn dorpsgenoten. Wat zijn Herhutters en waarin wijken zij af van hun “Reformierte” en Lutherse streekgenoten?
Mevrouw Astrid Wennemer leidde een discussie met mensen van het eerste uur (Zeitzeugen). Hun vreugde en verdriet bij de eerste stappen naar een betere toekomst in het verre westen van Duitsland kwamen ter sprake.
Mevrouw Jose Martin besprak de reden voor de komst van de Molukkers naar Nederland. Waarom werden deze mensen in een voormalig concentratiekamp ondergebracht, en hoe is het verder met ze gegaan?
.JPG)
.JPG)
2.
10 april 2010 hadden we een studiedag met als
thema:
“Noord-Oost Nederland augustus 1939-augustus 1940: 1 jaar oorlog, 1
dag strijd.
Programma zaterdag 10 april 2010 (NB: voertaal:Duits)
9.30 uur:
Ontvangst.
10.00 uur: Welkom en introductie op het programma door de heer
Kurt
Buck, directeur van het DIZ.
10.15 uur: Lezing: “Denk aan je klompen! Oorlogsherinneringen van
een
schooljongen uit Oost-Groningen” door de heer Harm
van der
Veen.
11.15 uur: Pauze
11.30 uur: Lezing: “Mei 1940: de Duitse aanval op Nederland” door
dr. Ben
Schoenmaker van het Nederlands Instituut voor
Militaire
Geschiedenis in Den Haag.
12.30 uur: Lunch in het DIZ.
13.30 uur: Lezing: “Drenthe augustus 1939-augustus 1940: 1 jaar
oorlog, 1
dag strijd” door drs. Klaas Timmer.
14.30
uur: Pauze
14.50 uur: Lezing: “Het laatste stukje aarde. Uit het
kinderdagboek van
Klaus Seckel” door Mevrouw Susanne Brandt.
15.50 uur: Slotvragen en evaluatie.
groepsfoto van de deelnemers op 10 april
.JPG)
3. Studiedag over rechts-extremisme
Op zaterdag 31 oktober 2009 organiseerde de Stichting Over en weer in
samenwerking met het DIZ en de Commissie Geloof, Cultuur en Samenleving van
de Grote Kerk in Emmen een Studiedag over:
Kerk en rechts-extremisme vanaf 1933 tot heden
Werktitel: Kerk met ons ? / Kirche mit uns ?
Dr. G.van Klinken, kerkhistoricus van de Theologische Universiteit Kampen
sprak over
de kerken en het nationaal-socialisme onder de titel:
De protestantse kerken en het fascisme, 1933-1945.
Terugblik op een omstreden
verhouding
Vervolgens sprak Prof. Dr. H.Baarlink uit Nordhorn, emeritus hoogleraar van de Theologische Universiteit Kampen over persoonlijke herinneringen aan de Duitse kerk in de Hitlertijd:
Onder het juk van de nazidictatuur. Herinneringen uit het Graafschap Bentheim.
Onze derde spreker was Dr. L.M. van Liere, docent religie- en conflictstudies aan de Universiteit van Utrecht Zijn lezing ging over kerk en rechts-radicalisme nu. Titel van de lezing:
Taal, Emotie en een Onvoltooid Verleden Tijd, Nederland 'na' Theo van Gogh.
Zelf schrijft hij erbij: Focus op haattaal, representatie van de 2e wereldoorlog in de politiek en op andere terreinen en hoe de kerken hierop vanuit hun geloof kunnen reageren.
4. Studiedag Emslandlager en Kamp Westerbork
Op zaterdag 4 november 2006 werd in
Herinneringscentrum Kamp Westerbork een studiedag gehouden in samenwerking
met onze beide partners( Kamp Westerbork en het DIZ in Papenburg ). Hier
werd gesproken over de geschiedenis van de Emslandlager en Kamp Westerbork
.Daarnaast werd ook de omgang met de historische plek aan de orde gesteld.
Directeur Dirk Mulder ging in op de ontwikkeling van de herdenkingsplaats
Kamp Westerbork. Zijn Duitse collega Kurt Buck uit Papenburg vertelde over
de omgang met de historisch plek van de Emslandlager.
Louis de Wijze, overlevende van Westerbork,vertelde zijn verhaal Daarna
volgde een toelichting op een project van het Herinneringscenrrum, waarin
de slachtoffers van de jodenvervolging centraal staan.
Deze dag werd door 45 mensen bezocht. Tot onze grote tevredenheid was de belangstelling boven verwachting . Bovendien was er een redelijk evenwichtig verdeeld Duits- Nederlands publiek naar het Hooghalen gereisd.
Een bezoek aan het kampterrein verhoogde de waarde van deze dag. Veel Duitse deelnemers waren hier nog niet eerder geweest. Zij stelden het ook erg op prijs dat bij de zeer deskundige rondleiding het Duits de voertaal was. Voor de Nederlandse deelnemers bleek het geen bezwaar te zijn dat de lezingen in het Duits werden gehouden.
5. Weekeindconferentie in Papenburg
Gesterkt door de grote belangstelling van het publiek voor de studiedag in Kamp Westerbork besloten wij in de Historisch- Ökologische Bildungsstätte in Papenburg met onze partners een weekendconferentie te organiseren. Het thema was “Grensgangers, Duitse en Nederlandse geschiedenissen 1933-1945”.
In onze regio veranderden vanaf 1933 de onderlinge verhoudingen ingrijpend . De grens - tot die tijd nauwelijks een belemmering - werd een scheiding. We zien een vlucht over de grens voor vervolging en deportatie naar Nederland, waar hulp geboden werd, maar waar ook verraad en uitzetting dreigde. Na de Duitse bezetting in 1940 wordt het tot dan toe “veilige” Nederland een land van vervolging en onderduiken. Velen worden over de grens naar Duitse kampen gedeporteerd , of in Duitsland verplicht te werk gesteld.
De volgende lezingen werden over deze thematiek gehouden:
1. De razzia van Putten op 1 en 2
oktober 1944; oorzaken en gevolgen. Referent de heer Evert de
Graaf uit Putten.
Een deel van de bij deze razzia gevangen
mannen blijkt in de Emslandlager terecht te zijn gekomen.
2. Opschudding in het stille huis.
Referent drs. Chris van der Heijden uit kortenhoef.
De bedoeling was om vooral de Duitse
deelnemers te laten weten dat lang niet alle Nederlanders in het verzet
zaten. Een stelling die deze referent in zijn boek “Grijs “heeft verdedigd.
3. Een leven lang gezwegen- Het verhaal
van voormalige nationaal- socialisten en hun familie. Referent drs. Alie
Noorlag, Vlagtwedde.
Ook het bestaan van de N.S.B. bleek
nauwelijks bekend bij de Duitse deelnemers.
4. Hoe fout was Drenthe, lezing door de provinciaal historicus van Drenthe dr. Michiel Gerding over de N.S.B. in deze provincie
5. De Rode Hulp. Nederlandse
vluchtelingenhulp aan Duitse vervolgden. Referent dr. Dirk Akkermans .
Met name via de vluchtroute langs de Groningse grens konden veel Duitse
communisten ontkomen aan vervolging
6. Moffenmeiden. De omgang van Nederlandse
meisjes met Duitse militairen. Referent drs. Monica Diederichs uit Zandvoort.
De vaak zeer harteloze manier van behandelen na de oorlog van vrouwen die een
relatie hadden met een van de bezetters.
De heer Kurt Buck verving een Duitse spreker die wegens autopech niet tijdig
arriveerde. Buck sprak over de geschiedenis van de Emslandlager, waarbij de
nadruk lag op de Nederlanders die er gevangen zaten .
In het DIZ. kon op zaterdagavond ook nog de permanente tentoonstelling over de Emslandlager bezichtigd worden. Een tijdelijke tentoonstelling over displaced persons tussen Weser en Ems 1945-1950 trok ook veel aandacht.
Een lang weekend met veel interessante lezingen en discussies .Enkele deelnemers konden zelfs uit eigen ervaring spreken, omdat zij al langer in dit grensgebied woonden.Dit gaf een extra toegevoegde waarde aan het geheel .
Er namen 46 mensen deel aan dit studieweekend. Wij konden enkele weken later via e-mail iedereen een reader sturen.
6. Studiedag over joods leven in de grensregio
10 november 2007 vond onze studiedag plaats over joods leven in deze regio voor en na de 2e wereldoorlog.
Hieronder het programma en bijgaand een foto-impressie
Programma van zaterdag 10 november 2007
9.30 uur: Ontvangst
10.00 uur: Welkom door de voorzitter van de werkgroep Inter- nationale Betrekkingen, Dhr.F.Ensink
10.10 uur: Opening door Mr.C.Bijl, burgemeester gem. Emmen
10.30 uur: Introductie op het programma door
Drs.K.Hoogenboezem,
voorzitter Stichting Over en Weer/Hin und Zurück
10.35 uur: Jüdisches Leben im Emsland bis 1940
Referent Dhr.H.Schüpp, Kreisarchiv des Landeskreises
Emsland
11.30 uur: Pauze
11.40 uur: Joods leven in Noordoost Nederland tot 1940
Referent Dhr.Dr.S.van der Poel, RUG groningen
12.45 uur: Lunch in het Wapen van Emmen naast het
gemeentehuis
op loopafstand (5 min.)
13.45 uur: Bezoek aan de Synagoge van Emmen o.l.v. Dhr.
J.de Graaf
uit Emmen. Een wandeling van 15 minuten. Indien nodig is
vervoer per auto mogelijk.
15.00 uur: Terug naar het gemeentehuis
15.30 uur: Ondergang en voortgang: Joden in Nederland en
Duitsland
van 1945 tot 2007.
Referent Dhr.Prof.Dr.W.J. van Bekkum, RUG Groningen
16.30 uur: Sluiting door Drs. K.Hoogenboezem
16.45 uur: Informele nazit in Het Wapen van Emmen
7. Weekendconferentie 4-6 april 2008
Van vrijdagmiddag 4 april tot zondagmiddag 6 april organiseerden wij - samen met Herinneringscentrum Westerbork en het DIZ uit Papenburg (D) - een weekendconferentie in Papenburg. Plaats van samenkomen was het HÖB:
.JPG)
In 1945 bevrijdde, in samenwerking met Canadese troepen, de
1e Poolse tankdivisie dorpen en gebieden langs de grens in de provincies
Drenthe en Groningen in Nederland; aan Duitse kant werden Emsland en
Ostfriesland bevrijd.Terwijl de Poolse soldaten van deze eenheid in
Nederland als bevrijders van de Duitse bezetting gevierd en tot op heden
geëerd worden, hebben de mensen in Duitsland hierover een dubbel gevoel.
Enerzijds werd het einde van de oorlog en de bevrijding van het
nationaalsocialisme verwelkomt, maar anderzijds hebben delen van de
bevolking het als een “ineenstorting” en”capitulatie” ervaren.
Het geboorteland van de Poolse bevrijders is door de Duitsers zes jaar bezet
geweest. Men maakte de Polen alleen nog maar mee als krijgsgevangenen in de
kampen in het Emsland en als dwangarbeiders in de Emsland en Ostfriesland.
Nu waren diezelfde Polen een bezettingsleger van deze regio, waar ook nog
eens tijdelijk tienduizenden Polen gehuisvest werden. Dit maakte de omgang
met de geschiedenis door de eigen Duitse bevolking extra moeilijk.
Centraal op de conferentie stonden lezingen over de historische gebeurtenissen aan beide kanten van de grens, gedurende de laatste maanden van de oorlog en de eerste naoorlogse jaren. Tegelijkertijd werden verschillende visies verklaard en besproken, die bij Duitsers en Nederlanders de herinneringen aan de bevrijdingstijd kleuren. Deze herinneringen aan de bezetting door de Polen drukken gedeeltelijk nog steeds een stempel op de beleving van deze jaren in het Emsland.
EEN FOTO-IMPRESSIE
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
8. Studiedag over Stolpersteine op 1-11-2008
Op zaterdag 1 november vond in de
Grote Kerk te Emmen een studie-
dag plaats over Stolpersteine,
letterlijk vertaald als 'Struikelstenen'.
Nader toegelicht:
Op 4 mei herdenkt Nederland de doden van
de Tweede Wereldoorlog. Het heeft vele jaren geduurd voordat men op deze 4
mei herdenkingen een officiële vertegenwoordiging van Duitsland wilde
ontvangen.Het mag duidelijk zijn dat herdenken geen neutraal gebeuren is. Er
spelen allerlei gevoelens in mee. Gevoelens van verdriet of schaamte over
wat gebeurde ooit-toen-daar. Gevoelens van trots- van vaderlandsliefde- van
dankbaarheid jegens de bevrijders. Gevoelens van haat- misschien?-afkeer-
boosheid over wat de vijand ons land aandeed.
Geldt dat niet net zo voor het herdenken in Duitsland? Het einde van de
Tweede Wereldoorlog heeft heel veel pijn en vernedering in Duitsland
gebracht. Gebiedsverlies en uiteindelijk een lange bittere deling van het
land. Hoe herdenk je dat? Is de derde oktober in Duitsland een equivalent
voor de vierde mei in Nederland?
Het herdenken van de shoah is nog veel moeilijker. Hoe geef je daar op een
integere wijze vorm aan? De lange weg naar een nationaal monument in Berlijn
geeft aan hoe gevoelig dit herdenken is.
Via het algemene herdenken in Nederland en Duitsland kwamen we op deze dag
terecht bij het herdenken in Emmen. Daarna keken we naar het project Stolpersteine/struikelstenen van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig; kleine
steentjes gelegd in het trottoir, die herinneren aan de ter dood gebrachte
burger, die in het aangrenzende huis heeft gewoond. In Duitsland zijn
duizenden struikelstenen gelegd. Oostenrijk en Hongarije zijn er ook mee
begonnen.Nederland volgt voorzichtig; in het Twentse Borne zijn in nauwe
verbondenheid met het Duitse Bad Bentheim de eerste struikelstenen gelegd.
(zie: www.stolpersteine.com)
Het dagprogramma zag er als volgt uit:
09.30 uur: Ontvangst
10.00 uur: Woord van welkom
10.15 uur: Introductie op het programma
• Dhr. Mr. D.J. Douwstra, secretaris Stichting Over en
Weer/Hin und Zurück
10.30
uur: Herdenken in Niedersachsen
• Dhr. K. Buck DIZ Emslandlager, Papenburg
11.30
uur:
Koffiepauze
11.45 uur : Herdenken in Noord
Oost Nederland
• Mevr. Drs.
A. Bitterberg, Herinneringscentrum Kamp
Westerbork
• Mevr. F.
van Wieren-Bolt, lid 4-mei-comité namens het CDA
in Emmen (Video-opname)
13.00 uur: lunch
13.45 uur : Stolpersteine
algemeen
• Dhr. Drs.
K. Hoogenboezem, Voorzitter Stichting Over en
Weer/ Hin und Zurück
14.00 uur: Stolpersteine in
Borne
• Dhr. J. Grootenboer
14.30 uur: Stolpersteine in
Bad Bentheim
• Dhr. B. Sundhoff Stadtdirektor a.D.
15.00 uur: Theepauze
15.30 uur: Afronding en
discussie o.l.v.
• Dhr. Drs. K. Hoogenboezem
Klik hier voor een Foto-impressie
9. Dagexcursie
Op zaterdag 25
september organiseerde onze stichting een
dagexcursie
onder de titel:
Sporen van Joods verleden in het Nederlands-Duitse
grensgebied.
Op zaterdag 25 september 2010
werd
een busexcursie georganiseerd naar de synagoge van Bourtange en
gedenkplaatsen van verdwenen Joods leven in Weener en Leer(Ostfriesland).
In alle plaatsen gaven specialisten deskundig commentaar.
De excursie vond plaats onder verantwoordelijkheid van de Stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück, het Dokumentations-und Informationszentrum Emslandlager, de Volkshochschule Papenburg en de Arbeitskreis 50. Jahrestag Synagogenbrand Weener.
Dinsdag 19 april 2011: Eerste Stolpersteine gelegd in Emmen
Voortvloeiend uit een studiedag over Stolpersteine zijn - mede op initiatief van onze Stichting - op dinsdag 19 april op één lokatie in Emmen en op twee lokaties in Roswinkel Stolpersteine gelegd door Günter Demnig. Een korte foto-impressie:
.jpg)
.jpg)
Zaterdag 9 april 2011 vond er een dagexcursie naar Bergen-Belsen plaats
De Stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück organiseerde samen met het Dokumentations-und Informationszentrum(DIZ) in Papenburg en de Volkshochschule Papenburg op zaterdag 9 april 2011 een dagexcursie naar het Herinneringscentrum Bergen-Belsen.
Eind oktober 2007 werd op het terrein van het voormalig concentratiekamp Bergen-Belsen een nieuw expositiegebouw geopend. Drie permanente tentoonstelingen zijn door ons bezichtigd: De geschiedenis van het krijgsgevangenenkamp Bergen-Belsen, de geschiedenis van het concentratiekamp Bergen-Belsen en de geschiedenis van het Displaced Persons kamp bergen-Belsen.
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Excursie naar de U-Boot-Bunker Valentin en Gedenkstätte Sandbostel op zaterdag 21 september 2013
Programma:
07.00 Uur Vertrek uit Emmen (Hotel Hampshire)
7.50 Uur
Opstapplaats deelnemers(met name voor onze Duitse gasten):Autobahnabfahrt
Rhede bij EDZ (Ems Dollart Zentrum) Rhede, Industriestraße (met
parkeergelegenheid)
10.15 Uur Koffie bij aankomst in Bremen-Farge
10.30 Uur Rondleiding U-Boot-Bunker Valentin (Duitstalig en in twee groepen)
12.00 Uur Vertrek naar Sandbostel
13.30 Uur Middagmaal
15.00 Uur Rondleiding door de Gedenkstätte Sandbostel (Duitstalig en in twee groepen)
17.00 Uur Terugreis naar Emmen met tussenstop in Rhede om ca 20.00 uur
ca. 21.00 Uur Aankomst Hampshire Hotel in Emmen
Ons eerste doel ligt in Bremen stadsdeel Farge. Direkt aan de Weser ligt de Bunker Valentin, de ruïne van een U-Boot-Werf van de Duitse marine uit de Tweede Wereldoorlog.
Hier werden in de
jaren 1943 tot 1945 duizenden dwangarbeiders uit heel Europa
ingezet:burgers, krijgsgevangenen en mensen uit de concentratiekampen. Meer
dan 1.100 van hen stierven gedurende het werk aan ondervoeding, ziekte en
willekeurige doodslag/moord.
In het in 1943 begonnen begonnen programma was opgenomen dat in de herfst
van 1945 iedere twee dagen een boot in gebruik kon worden genomen. Om
bombardementen te doorstaan werd de bunker voorzien van zeven meter dikke
wanden en daken.
In het kader van het meerjaren project ontstaat hier het „Denkort Bunker
Valentin“.
De rondleiding geeft inzicht in de geschiedenis van de bunker van 1943 tot
heden. De omstandigheden op het werk en de verhalen over de dwangarbeid
staan centraal.
Uit veiligheidsoverwegingen mag de ruïne niet betreden worden.
Na een gezamenlijke lunch bezoeken we de Gedenkstätte Lager Sandbostel. Hier werd op 29 April 2013 een nieuwe tentoonstelling geopend.
Op het terrein staan
25 gebouwen uit de kamptijd die een goed beeld geven van de inrichting van
een Duits krijgsgevangenkamp uit de Tweede wereldoorlog. Er zijn
wooneenheden van hout en steen, keukens, wasruimten en latrines. 11 van de
gebouwen zijn gerestaureerd en behoren tot de Gedenkstätte en vormen een
onderdeel van de rondleiding.
Het eerste deel van de tentoonstelling belicht de geschiedenis van het
krijgsgevangenkamp van 1939–1945 en de deportatie van
concentratiekampgevangenen uit Neuengamme naar Sandbostel in april 1945.Het
tweede deel begint met uitbeelding van de bevrijding vanuit de optiek van
het Britse leger en het naoorlogs gebruik en de tot- standkoming van de
Gedenkstätte.
Joodse week in Emmen.
Van zondagmiddag 29 september tot en met vrijdagavond 4
oktober waren er in Emmen elke dag activiteiten in het kader van de Joodse
Week.
De vrienden van de Muzeval ontdekten dat in de week waarin hun theater het
literair concert "Rozeneiland" had geprogrammeerd er ook andere Joodse
aspecten van de Joodse cultuur aan de orde kwamen. Het bleek dat de synagoge
de klezmergroep "Mesjogge" presenteerde en er zouden op woensdagmiddag 2
oktober de laatste Stolpersteine gelegd worden.
Een telefoontje zorgde voor de nodige contacten en zo zag een Joodse week
het levenslicht.
Vrienden van de Muzeval, Stichting Emmer Sjoel "Sjemmesj",
Comité Stolpersteine Emmen,
Zuiderkerk PKN Emmen, Filmhuis Emmen, Stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück,
Bibliotheek Emmen, Volksuniversiteit Emmen presenteren nu hun afzonderlijke
activiteiten in een gezamenlijke Joodse week.
Klezmer, film, boekpresentatie, lezingen over Joods leven, lezing door Jan en Sanne Terlouw, de laatste Stolpersteinlegging en herdenking in de synagoge: elke dag is er wel iets wat u hopelijk interesseert.
Hartelijk welkom bij alle activiteiten!
OVERZICHT JOODSE WEEK met doorlopende tentoonstelling in Openbare Bibliotheek
|
DATUM |
TIJDSTIP |
LOCATIE |
ACTIVITEIT |
PRIJS |
|
Zondag 29 september |
15:00 – 16:30 |
Synagoge |
Klezmerconcert Mesjogge |
€ 5,- |
|
Maandag 30 |
20:15 uur |
Filmhuis in Utopolis |
"Fill the Void" (2012) van regisseur Rama Burshtein |
€ 7,- voor leden filmhuis en anders € 9,- |
|
Dinsdag 1 oktober |
19.30 uur |
Openbare Bibliotheek |
Lezing Jan en Sanne Terlouw over hun boek "Het geheim van de menora" én het boek "Rozeneiland" van Sanne Terlouw |
€ 10 |
|
Woensdag 2 oktober |
12:00 – 15:30 15:30 – 16:30 Vanaf 16:30 uur 19:00 uur |
Centrum Emmen naar Synagoge
Filmhuis in Utopolis |
Legging laatste stenen Stolpersteine
project in Emmen,
|
Gratis
|
|
Donderdag 3 oktober |
19:30 – 21:45 uur |
Zuiderkerk |
Lezing Marcel Bulte over het dagboek van een ontslagen Joodse ambtenaar, dat een helder beeld geeft van het Joodse leven tot de razzia van oktober 1942 |
€ 5,- |
|
Vrijdag 4 oktober |
19:00 – 19:45
20:15 uur |
Muzeval
Muzeval |
Lezing "een wandeling door het Joodse leven in Emmen in vogelvlucht" met - Aad Versteeg over Roswinkel "Rozeneiland", een literair concert door Sanne Terlouw & het Orion Ensemble |
Gratis voorafgaande aan de voorstelling
VP/LP € 14,- Jeugd/CJP € 12,50 Inclusief pauzedrankje |
Deelnemende organisaties:
Stichting Emmer Sjoel Sjemmesj; www.synagoge-emmen.nl
Comité Stolpersteine Emmen; via www.overenweer-hinundzurueck.nl
Stichting Over-en-Weer/Hin-und-Zurück;
Theater Muzeval; www.mijnmuzeval.nl
Vereniging Vrienden van de Muzeval; www.vriendenvandemuzeval.nl
Filmhuis Emmen; http://filmhuisemmen.nl
Openbare bibliotheek Emmen; www.bibliotheekemmen.nl
Zuiderkerk PKN Emmen
Volksuniversiteit Emmen (wel meegedacht, maar uiteindelijk door omstandigheden niet meegedaan)
Bij activiteiten rondom steenlegging Stolpersteine project: o.a. de Brede School i.s.m. kunstenares Elsbeth van Beilen, basisscholen Eenspan en Meester Vegter, Carmelcollege Emmen, Esdalcollege en Hondsrugcollege.
De vrienden van de Muzeval doneren een Stolperstein als gebaar vanwege het verzorgen van 3 korte lezingen in de Muzeval. Deze lezingen behandelen Joods leven in de gemeente Emmen voor en tijdens de oorlog. Zij dienen als introductie op de voorstelling "Rozeneiland' in de Muzeval op vrijdag 4 oktober a.s.
Stolpersteine in Emmen
In de gemeente Emmen zijn in de Tweede Wereldoorlog door, of ten gevolge van het naziregime naar verhouding veel mensen om het leven gekomen door executies van, en confrontaties met verzetsmensen, door beschietingen en bombardementen en door vervolging van met name Joodse medeburgers.
De Joodse gemeenschap in onze gemeente die voor de W.O. II nog bestond uit een bloeiende gemeenschap, was na 1945 bijna geheel weggevaagd. 138 Joodse bewoners werden in deze oorlog, voornamelijk in concentratiekampen door de nazi’s vermoord. Een onvoorstelbaar aantal slachtoffers op een joodse gemeenschap van ± 220 joden die onze gemeente woonden.
Op 2 oktober van dit jaar worden deze omgekomen Joodse medeburgers herdacht.
Voor 10 woningen waar 25 Joden hebben gewoond worden kleine gedenkstenen, de zogenaamde Stolpersteine gelegd. In de stenen, die van boven in messing zijn uitgevoerd, staat de naam, de geboortedatum en de datum en plaats waar hij of zij is omgekomen, gegraveerd.
De bedenker van de Stolpersteine is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Op deze manier wil hij de omgekomenen weer een plaats geven in onze gemeenschap: "Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is."
Stolpersteine betekent letterlijk 'struikelsteen', maar staat ook voor 'steen van de confrontatie'. Ze zijn bedoeld om de voorbijganger figuurlijk te laten struikelen en aan te zetten tot nadenken.
De steentjes worden op 2 oktober 2013 gelegd voor:
1. De Grint 55
, 12.00 uurSibbe Stern
, geb. te Borger 18-06-1860, vermoord in Sobibor op 20-03-1943Jetje Bierman
, geb. te Emmen 03-06-1901, vermoord in Auschwitz 08-10-19422. De Grint 62, ± 12.20 uur
Israël Salomon Jakobs
, geb. te Sleen op 09-09-1875, vermoord in Auschwitz op 26-10-19423. De Grint 62, ± 12.40 uur
Gonda Cohen
, geb. te Opsterland op 07-10-1874, vermoord in Auschwitz op 29-10-19424. De Grint 66, ± 13.00 uur
Jakob Kropveld
, geb. te Emmen op 02-10-1889, vermoord in Auschwitz op 22-10-1942Amalia Dalsheim
, geb. te Noordbroek op 09-04-1898, vermoord in Auschwitz op 22-10-1942Betsie Liena Kropveld
, geb. te Groningen op 31-08-1932, vermoord in Auschwitz op 22-10-1942Evalientje Kropveld
, geb. te Emmen op 25-01-1938, vermoord in Auschwitz op 22-10-1942Levie Kropveld,
geb. te Emmen op 01-04-1892, vermoord in Auschwitz op 28-02-19435. De Grint 73, ± 13.20 uur
Simon Meiboom
, geb. te Emmen op 28-08-1907, Gedeporteerd vervolgd vermoord op 31-05-1945Meta de Leeuw
, geb. te Noordbroek op 03-02-1902, vermoord in Auschwitz op 08-10-19426. De Grint 79, ± 13.40 uur
Levie ten Brink
, geb. te Dalen op 21-01-1867, vermoord in Auschwitz op 26-10-1942Koos ten Brink
, geb. te Dalen op 15-11-1871, vermoord in Auschwitz op 26-10-1942Martha Krammer, geb. te Leeuwarden op 21-01-1884, vermoord in Auschwitz op 02-11-1942
7. De Grint 78, ± 14.00 uur
Meijer Nathan van Dien
, geb. te Aarlanderveen op 19-09-1887, vermoord in Auschwitz op 08-10-19428. Dordschedwarsstraat 5, ± 14.20 uur
Saartje de Levie
, geb. te Bellingwolde op 03-03-1887, vermoord in Auschwitz op 12-10-1942Heiman Bollegraaf
, geb. te Oude Pekela op 15-08-1917, vermoord in Dachau op 14-04-19459. De Grint 11, ± 14.40 uur
Frouke Jacobs
, geb. te Emmen op 02-06-1872, vermoord in Auschwitz op 26-10-194210. De Grint 37, ± 15.00 uur
Meijer Meiboom
, geb. te Sleen op 02-06-1875, vermoord in Auschwitz op 05-10-1942Adolfina Sophia From
, geb. te Vlagtwedde op 21-01-1878, vermoord in Auschwitz op 05-10-1942Simonetta Bernardina Meiboom
, geb. te Emmen op 28-12-1923, vermoord in Auschwitz op 05-10-194211. Sleutelstraat 25, ± 15.20 uur
Gerardus de Jong
, geb. te Amsterdam op 04-01-1904, vermoord in Sobibor op 21-05-1943Rosa From
, geb. te Leek op 12-02-1910, vermoord in Sobibor op 21-05-1943Ezri de Jong
, geb. te Leek op 17-08-1937, vermoord in Sobibor op 21-05-1943Tsiwjah de Jong
, geb. te Emmen op 30-01-1939, vermoord in Sobibor op 21-05-1943
Legenda:
Emmen
1. Wilhelminastraat 54
2. Wilhelminastraat
t.o Flamingo Wokrestaurant
3. Wilhelminastraat
t.o Flamingo Wokrestaurant
4. Wilhelminastraat
t.o. begraafplaats Wilhelminastraat
5. Wilhelminastraat 73
6. Wilhelminastraat 75
7. Wilhelminastraat 75
8. Dordschedwarsstraat 5a
9. t.h.v. Wilhelminastraat 7
10. Wilhelminastraat 38
11. Julianastraat 25
Meer informatie over Stolpersteine of sponsering:
Klaas Hoogenboezem
Geuzingerbrink 86
7812 NX Emmen
0591 615052
khoogenboezem@planet
Als vervolg vast te benoemen:
ht, uiteindelijk door omstandigheden niet meegedaan….)