Zaterdag 10 november 2018
Studiedag Kristallnacht
plaats:
Synagoge Coevorden
aanvang:
10 uur
Es Brennt
Vóór en na de "Reichskristallnacht"
Antisemitisme bestond ook al vóór 1933, getuige een Borkumlied dat na 1918 gezongen werd:" Bewahrt die alte deutsche Sitte, prägt es Euren Kinder ein: Lasst keinen Jud' in Eure Mitte, Borkum soll frei von Juden sein!"
Na de machtsovername ontplooit zich dit vroegere
Bäderantisemitismus tot een alles overspoelend gif in de Duitse
maatschappij. Anti-joodse maatregelen volgen en het wachten is nu nog op een
aanleiding om tot gewelddadige actie over te gaan.
Die aanleiding komt als in Parijs een Duitse ambassademedewerker door een
Poolse jood wordt vermoord. De SA moet een pogrom uitvoeren. Met geweld
worden Joden aangevallen en hun woningen verwoest. Men steekt zelfs
synagogen in brand en verbiedt ze te blussen. Na deze nacht telt men vele
doden en grote aantallen arrestanten die in kampen belanden. Wie nog kan
uitreizen doet dit met achterlating van alle bezittingen.
Deze studiedag behandelt de Kristallnacht van Duitse en Nederlandse kant.
Hoe kon het in het beschaafde Duitsland zo ver komen? Was Nederland zoveel beter
dan Duitsland? Wat gebeurde er in beide landen na deze ramp?
De historicus Drs. Aldert Timmer spreekt over het virulente antisemitisme in Duitsland en de Nederlandse reactie daarop. Waren vluchtelingen welkom? Waren er protesten tegen Hitler?
Mevrouw Menna Hensmann, stadsarchivaris van Leer, beschrijft de verschrikkelijke gebeurtenissen tijdens de Kristallnacht in Leer. De toenmalige burgemeester had gezegd dat zijn mannen de wolf (voorzanger Wolff) in zijn hol zouden uitroken. Na 5 jaar van pesterijen en discriminatie was nu het treurige hoogtepunt bereikt: de synagoge stond in brand.
Na het uitbreken van de oorlog in september 1939 was
legale emigratie niet meer mogelijk.
De joden uit Ostfriesland moesten hun woonplaats verlaten en naar grote
steden zoals Hamburg en Berlijn verhuizen. Na 1941 werden ze gedeporteerd
naar ghettos in steden in het oosten van Europa zoals Riga, Minsk en
Litzmannstadt. Vaak het voorpartaal voor de vernietigingskampen Sobibor en
Treblinka. Over dit verdrijven uit eigen huis en haard vertelt de
locoburgemeester van Leer Bruno Schachner.
De Nederlandse opvang van Duitse joden na de Kristallnacht belicht schrijver en uitgever Klaas de Jong. Omdat de regering niet ervoor wilde betalen draaide de joodse gemeenschap zelf op voor de kosten van Kamp Westerbork Op de hei ver van de Randstad had men er niet zoveel last van. Na de oorlog komt het in beide landen aarzelend tot herdenken.
De Flyer
